بحر طویل

بحر طویل هم شعر ، هم نثر و هم مسجع نثر اولان بیر یازیدیر . بو نوع بئیت لر ده مصراع لارین دقتلی دوزولممه سینه گؤره ، رسمی تعریفلرده شعر دئییلمیر . لاکین ریتملی ، اهنگلی و اؤلچولو اولدوغونو اوچون شعر سایلیر
بحر طویلی تورکلر ، فارس ادبیاتینا وارد ائله میشلر . عرب وفارس شعری حاققیندا یازیلان قدیم کیتابلاردا کیمسه بحر طویل دن آد چکمه میشدیر . ایندی کی فارس دیلینده یازیلان شعر نو دا بحر طویل اساسیندا قورولموشدور
منبع : دیوان سید ابوالقاسم نباتی
به کوشش : دکتر حسین محمدزاده صدیق
....
بیر گؤزل بحر طویل سید ابوالقاسم نباتی دن
سنی ، من ، ای مه انور
نئجه تعریف قیلیم ؟
یوخدو شبهین
بو لطافت، بو شرافت
بو جهان اوزره پری - حوری لر اولماز
نه دئییم ؟
قالمیشام عاجیز!
بو وجاهت ، بو ملاحتده زلیخا ندی ؟
بالله کی اؤزون تک اولابیلمز گول حمرا ، هابئله
یوخدو قدین تک چمن دهرده بیر سرو دل آرا
و نه شمشماد و نه عرعر ، نه صنوبر
هانی زولفون کیمی سونبول ؟
اوزونو کیم گوله اوخشاتدی ، خطا ائتدی
غلط دیر
هانی بو رنگده گول
بس نه دئییم
ائیله لیب مول
عارضی گون ، یا مه تابان
دیلیم یوخ
دئیه بیلمم لبینه لعل بدخشان
دیشینه گؤوهر رخشان
هانی اول چشم خومارین کیمی بیر نزگیز شهلا ؟
نه اولور ای بوت طناز ، خوش آواز کی
هرگاه بو بیچاره دل خسته یه بیر رحم ائده سن
یوخسا مگر بیلمه میسن کیم سنه من عاشقم ؟
ای یار جفاکار
ستم پیشه و بی رحم و مروت!
نه خوشوندور کی چکیم من بئله ذلت ؟
سنی تانری!
داخی ال چک بو جفادان کی گومانیم بودو
بو وعظ ده گر گؤرسه منی ، رحم ائله ر ، گبر و نصارا
بئله گلدی ، بئله گئتدی
بئله باخدی ، نئجه باخدی کی
گؤزو آخدی
جانیمی اودلارا یاخدی
یئری گئت
دنگ ائله مه
بیر ائله گؤز تاکی دئییم من
بئله گلدی ، بئله گئتدی
نه بیلیم کیم دئیه جکدیر کی
بو افسانه دی کیم اول بئله گلدی ، بئله گئتدی
او نه مجنون دو نه لئیلا
و نه مخفی دی نه پئیدا
و نه وامیقدی نه عذرا
نه نباتی دی نه حافظ
او مدبردی کی تدبیر ائله دی
ائتدی منی عاشیق شئیدا

غزل

غزل عربجه مغازلت سؤزوندن گلیر . قادینلارلا عاشیقانه صحبت ائله مه ک آنلامیندادیر. غزل ده محبوبون شکل – شمایلی و اونون محبت احوالی ذکر اولار . لاپ آزی بئش بئیت و لاپ چوخو اون دؤرد بئیت اولان بیرینجی بئیتی نین هر ایکی مئصراعی قافیه لی اولان غزل فورماسین بیز عرب ادبیاتیندان آلمیشیق . تورکلر ، عجملردن داها قاباق غزل یازماغا باشلامیشلار . عربلرایسه جاهیلیه دؤوروندن غزل یازارمیشلار . عجملر ، تورکلرین ایلک غزل لرینه راه ترکی و شعر غزی دئییرمیشلر .
بیر غزل سید ابوالقاسم نباتی دن
ساقیا دور دولانیم باشینا ، گل دؤورانه
جام زرینی گؤتور ، بیرجه دولان مستانه
تار زولفون کیمی ، ظالیم ! منی بی جان ائله دین
گتیر اول روح روان ایله منی بیر جانه
گؤرمه سین اؤزگه گؤزللر من مجنونو ، مگر
سالیب اول کافر بی رحم منی زندانه
عشقدن گؤر نه عجب نفعه یئتیشدیم ، وه ! وه !
عاقیل عصر ایکن ، ائتدی منی دیوانه
قورخما نئیران فراقین ، شرریندن ، ای دل
صدق ایله دوت اؤزونو بیرجه شه مردانه
اسم اعظم دئییلن اسم علی دیر ، بالله
گزمه بی جا یئره نسناس کیمی هر یانه
ائتمز اقرار ، نباتی ! بو سؤزه زاهید دون
گلمز ایمانا یقین ، آند ایچه سن قرآنه
برگرفته از : دیوان اشعار سید ابوالقاسم نباتی
به کوشش : دکتر حسین محمدزاده صدیق
...
بیر گؤزل غزل حیران خانیم دان
عشقینده نزار ، هم غمین من
غایتده لطیف و نازنین سن
سن جمله گؤزل لرین ایچینده
خورشید جمال ، مه جبین سن
وصفینده قالیب زبانیم عاجز
تعریف ده ماه بی قرین سن
انسان دا اولورمو بؤویله اینجه
ای شوخ مگر کی حور عین سن ؟
سن تک هانی گوهر ای پری رو
لؤلؤتر و در ثمین سن
نه حسن دئسه ن واریندی آمما
نه فایده خویی آتشین سن
یارین سنی آتدی گئتدی ناکام

حئیرانی ، فقیرسن ، غمین سن

قصیده

بوتون بئیتلرینین سون مصراعی ، بیرینجی بئیتین هر ایکی مصراعی ایله قافیه لی اولان شعره قصیده دئییلیر. قصیده اون بئش بئیت دن چوخ اولار . ادبیات تاریخیمیزده قصیده لریمیزین موضوعو رنگارن اولموشدور .بابالاریمیز شعرین قصیده فورماسینی عرب ادبیاتیندان آلمیشلار و تاریخ بویونجا هم فارس دیلینده و هم تورکجه میزده طنطنه لی قصیده لر قوشموشلار.
قصیده ، حمدیه ، نعمت ،منقبت ، فلسفه ، عرفان ، اجتماعی و سیاسی موضوعلاردا یازلار . « خاقانی » فارس ادبیاتی نین ان آدلیم قصیده یازانی کیمی تانینیر. تورکجه میزده بیر چوخ شاعیر ، او جمله دن اونونجو عصرین نایغه سی « ملا محمد بن سلیمان فضولی » حکمتلی قصیده یازمیشلار . « سید ابوالقاسم نباتی » نین تورکجه میزه قازاندیغی 22 قصیده سی الیمیزده دیر .
..
بیر گؤزل قصیده ابوالقاسم نباتی دن
بیر کؤنول کیم ، اولا دائیم رخ جانان ایله جمع
اولماز اول بیرده داخی طرف گولوستان ایله جمع
منی مئی دن ، سیزی تانری ! سیز اگر منع ائده سیز
دای منیم کؤنلوم اولور جم کیمی بیر قانیله جمع
داغیت ، افشان ائله اول طره ی عنبرشکنی
تاکی اولسون کؤنول اول زولف پریشان ایله جمع
بیر کؤنول کی اولا بیر غنچه لبین مفتونو
اولومو بیرده مگر باده ی ریحان ایله جمع ؟
کونج وحدتده کؤنول شمعینه اولدوم قانع
شمع دل اولماز ایمیش شمع شبستان ایله جمع
بولبول طبع خزان دیده کیمی گولشنده
کؤنلومو ائیله میشم طبع غزلخوانیله جمع
کیلک نئی دن تؤکرم کاغیذا شهد شکری
در نظمی ائدرم گؤوهر غلطان ایله جمع
داغیلان خسته کؤنول شیشه سی نین پاره لرین
ریزه – ریزه ائده رم سبحه ی سبحان ایله جمع
یوسف مصر کیمی طعنه اخوان حسود
ائتدیلر خاطیریمی محنت زندان ایله جمع
صبر ایله حل اولور هر عقده مشکل ، بالله
لذت وصل اولور زحمت هجران ایله جمع
یاری دوت ، غئیری اونوت ، سن ده گؤزوم مجنون تک
ممکن اولماز اولا بیر جان ایکی جانان ایله جمع
توشه راه فنا ائتمگه هر خار و خسین
ائده رم بادیه ی عشقده مژگان ایله جمع
هاراسان ، هاردا قالیبسان یئنه ای شور جنون
آه ! اولدوم یئنه بو عقل گران جان ایله جمع
چاره قیل دردیم ساقی ، منه بیر جام ، آمان
اولسا کؤنلوم اولاجاق دیده گریان ایله جمع
مرحبا طره طناز، نه خوب ائتدی گؤزون
کؤکسومون یاراسینی ناوک پئیکان ایله جمع
گل کؤنول ، ائیله داخی رؤهد و ریادان پرهیز
گل نباتی کیمی ، اول حلقه ریندان ایله جمع
منبع : کتاب دیوان اشعار ترکی حکیم ابوالقاسم نباتی به تصحیح و تحیشه و مقدمه دکتر حسین محمدزاده صدیق

ملمع

ادبیات تاریخیمزده ، تورکجه - فارسجا و تورکجه – عربجه یازیلان غزل و آیری شعر نوعلارینا ملمع دئییلیر . دیلیمیزده لاپ قدیم ملمع یازانلارین بیریسی « جلال الدین مولوی رومی » اولموشدور .
...

بیر نمونه جلال الدین مولوی رومی نین ملمع شعری

ماه است نمی دانم خورشید رخت یا نه
بو آیریلیق اودونا نئجه جیگریم یانه ؟
مردم ز فراق تو ، مردم که همه دانند
عشق اودو نهان اولماز یانا دوشیجک جانه
سودای رخ لیلی شد حاصل ما خیلی
مجنون کیمی واویلی اولدوم یئنه دیوانه
صد تیر زند اولدوز ، آن تیر کمان ابرو
فیتنه لی آلا گؤزلر چون اویخودان اویانه
ای شاه شجاع الدین شمس الحق تبریزی
رحمتدن اگر نولا ، بیر قطره بیزه دانه
...
بیرملمع ابوالقاسم نباتی دن
ای خسرو مه رویان ، گل بیرجه گولوستانه
تا مئهر رخت پرتو ، سالسین گول و ریحانه
آن نرگس جادویت ، سالدی منی صحرایا
ابروی کماندارت ، ائتدی منی دیوانه
ساقی ز کرم جامی ، لوطف ائیله من زاره
بر دور سرت گردم ، بیر دؤورائله مستانه
برخیز خرامان کن ، اول قامت دلجویت
این عاشق مجنون را ، وئر بیر دولو پیمانه
بگذر به سر لیلی ، بو دین و بو مذهب دن
خاک ره رندان شو ، اول خادم مئیخانه
دوش از غم دل یکدم ، بیر داغا گذار ائتدیم
افتاد رهم ناگه ، بیر طورفه بیابانه
قوربان سرت ساقی ، بیر باخ من مخموره
بالله قم العجا ، دؤندو اوره گیم قانه
خال حبشی رنگت ، ائتدی گؤزومو قارا
آن لعل شکرپاشت ، بیر رحمه گلیر یا نه ؟
ای بولبول غمدیده ،گلدی یئنه گول فصلی
برخیز بزن چه چه ، گل شور ایله افغانه
شیرین شکر لب کی ، دیشقاری چیخار ائودن
تا غلغله اندازد ، بو گنبد گردانه
در ریختن خونم ، تعجیل ائله مه چوخ دا
ناحق کش و خونریزی ، لاییقدیمی سولطانه ؟
ای کافر سنگیندل ! بیر پرده گؤتور اوزدن
تا طعنه زند حوسنت ، خورشید درخشانه
رفتن ز سر کویت ، بیر عمرودو چوخ مشکل
حاشا کی جدا از شمع ، هرگز اولا پروانه
از تار خم زلفت ، سال بوینوما بیر زنجیر
در گوشه ابرویت ، سالدی منی زندانه
آن ساغر زرین را ، ساقی منه وئرسن بیر
تا اینکه زنم پایی ، بو مولک سلیمانه
مستانه بیاور می ، سرگرم ائله عشاقی
یکدم بکن احسانی ، بو جمع پریشانه
برخیز نباتی را ، بیر جامیله قیل سرمست
آنگاه تماشا کن ، بو مرغ خوش الحانه
برگرفته از : کتب دیوان اشعار ترکی حکیم سید ابوالقاسم نباتی به تصحیح و تحشیه و مقدمه دکتر حسین محمدزاده صدیق
....
بیر ملمع حیران خانم دان
چون رفت عزیزه یارم ، شد تیره روزگارم
چون زلف آن نگارم ، شوریده کار و بارم
تا گئتدی اول پریوش ، جانیم گرفت آتش
اولدوم بسی مشوش ، از دست شد قرارم
چون گئتدی اول یگانه ، تاریک گشت خانه
من اولموشام دیوانه ، مجنون روزگارم
تا گئتدی مئهر انور ، اولدوم بسی مکدر
اول دلبر ستمگر ، بربود اختیارم
چون گئتدی اول سمن بو ، ماه کمان ابرو
اول نوجواندان آیری ، سرگشته و نزارم
تا گئتدی سرو موزون ، غم های من شد افزون
حیرانی قیلدی مجنون ، هجران آن نگارم

پرنده پندار

پشت شیشه باد شبرو جار می زد
برق سیمین شاخه ها را بار می زد
پیش آتش
یار مهوش
نرم نرمک تار می زد
جنبش انگشتهای نازنینش
به چه دلکش!
به چه موزون!
نقشهای تار و گلگون
بر رخ دیوار می زد
موج های سرخ می رفتند بالا روی پرده
بچه گربه جست می زد سوی پرده
جامهای می تهی بودند از بزم شبانه
لیک لبریز از ترانه
توله ام با چشمهای تابناکش
من نمی دانم چه ها می دید در رخسار آتش
لیرهای سرخ و آبی
روزهای آفتابی
چون دل من
پنجه نرم نگار خوشگل من
بسته می شد باز می شد
جان من لبریز از ماهور و شهناز می شد
چشمهایم می شدند از گرمی پندار سنگین
پلکها از خواب خوش می آمدند آهسته پائین
با پر موزیک ، جان می رفت بیرون
در بهشتی پاک و موزون
ای زمین بدرود تو
ای زمین بدرود تو
سوی یک زیبائی نو
سوی پرتو
دور از تاریکی شب
دور از نیرنگ هستی
رنج پستی
تیره روزی
کشمکش ، دیوانگی ، بی خانمانی ، خانه سوزی
دارد اینجا آشیانه
آرزوی پاک و مغز کودکانه
آرزوی خون و نیروی جوانی
دارد اینجا زندگانی
دور از هم چشمی شیطان و یزدان
دور از آزادی دیوار و زندان
دور دور از درد پنهان
دور ؟ گفتم دور ؟ گفتم سوی خوشبختی پریدم
پس چرا ناگه صدای توله خود را شنیدم
چشمها را باز کردم
آه دیدم
یار رفته
آن همه آهنگ خوش از پرده پندار رفته
بر درخت آرزوی کهنه من خورده تیشه
نونهال آرزوی تازه ام شل شد ز ریشه
پشت شیشه
باز برق سیم پیک شاخه ها را باد می زد
باز باد مست خود را بر در و دیوار می زد
در رگ من نبض حسرت ، تار می زد
گلچین گیلانی
منبع : تاکستان خوشبختی

شعر باید گفت

شعر بايد گفت و شعر تازه گفت

شعر خوش آهنگ و خوش اندازه گفت

تازگی ربطی ندارد با زمان

تازه آن باشد که ماند جاودان

کهنه ی ديروز گر زيبا بود

تازه هم امروز و هم فردا بود

تازه امروز گر بی معنی است

کهنه است و آنی است و فانی است

تازه آن باشد که از دل سر زند

با دو بال ويژه ی خود پر زند

حرف تو مفت است گر از ديگريست

مفت خوردن از جنون يا از خريست

ماه اگر داس است، حافظ گفته است

گر تو گويي، داس تو خواهد شکست

چيز ديگر را به مه مانند کن

يا به داست چيز ديگر بند کن

يار گر چون سرو سويت عازم است

زير پايت نردبانی لازم است

تيغ ابرويش بود گر پر خراش

ريش تو لازم ندارد خود تراش

خال رخسارش اگر چون دانه است

نيست آن رخسار، بلکه لانه است

گر شده قلبت زهجرانش کباب

يا شده اشکت زمژگانش شراب

می کنی قصاب خود را ورشکست

می فروشت خمره را خواهد شکست

مهر او گر درد و رنج و ناخوشی است

مهرورزی نيست اين آدم کشی است

ای بسا ديوان سنگين و کلفت

که پُر است از فکر پوچ و حرف مفت

راه خود جوی و مکن تقليد کس

از پريدن کبک، کی گردد مگس

گر ترا جز خرمگس در سبک نيست

خرمگس مان، غم مخور گر کبک نيست

خرمگس گر بهر خود فکری کند

گاه باشد وزوزِ بکری کند

گلچین گیلانی

منبع : شمالیها

خانه ویران

از خانۀ تار و نيمه ويران

آواز جگرخراش برخاست

رفتم به درون آن شتابان

فرياد زدم: « کسی در اينجاست؟ »

دادم به زمين و آسمان گوش...

ايوان و اتاق و پله و بام

خاموش، چو گورِ تيره، خاموش

آرام، چو چشمِ مرده آرام

.

از پنجره ديدم آسمان را

پوشيده زابر پاره پاره

همراه يکی دو تا ستاره

مه می شد ناپديد و پيدا

.

روميزي، فرش، پاره پاره

آجر، گچ، گِل، به هر کناره

چون بومِ سياهِ چشم بسته

ساعت با شيشۀ شکسته

اين دست بريده روی ديوار

می زد پيوسته زنگِ هستی

وقت کر، با دراز دستی

لالش کرد و فکندش از کار

بالش ها زيزِ پايۀ تخت

رخساره سياه کرده از دود

اين مردۀ مومياييِ سخت

نام ديرينه اش دُشک بود

رفتم، بشتاب، روی ايوان

فرياد زدم دوباره: « اين کيست؟ »

يک ميز، سه صندلي، سه فنجان:

اينجا، يک خانواده می زيست

.

يک گربه سياه و ترس انگيز

لاغر، نازک، چو چوب کبريت

دُم چون نخ، گرد پايۀ ميز

با پنجه و روی و موی عفريت

چشمش: دو ستاره در بُن چاه

پايش: موهايِ ايستاده

گويي، می گفت، در دلش: « آه!

بيگانه! ... کجاست خانواده؟ »

گلچین گیلانی

منبع : شمالیها

شعر باران

باز باران
با ترانه
با گهرهای فراوان
می خورد بر بام خانه
.
من به پشت شیشه تنها
ایستاده
در گذرها
روزها راه اوفتاده
.
یک دو سه گنجشک پرگو
شاد و خرم
باز هر دم
می پرند این سو و آن سو
.
می خورد بر شیشه و در
مشت و سیلی
آسمان امروز دیگر
نیست نیلی
یادم آرد روز باران
گردش یک روز دیرین
خوب و شیرین
توی جنگلهای گیلان
.
کودکی ده ساله بودم
شاد و خرم
نرم و نازک
چست و چابک
.
از پرنده
از خزنده
از چرنده
بود جنگل گرم و زنده
.
آسمان آبی چو دریا
یک دو ابر اینجا و آنجا
چون دل من روز روشن
.
بوی جنگل تازه و تر
همچو می مستی دهنده
بر درختان می زدی پر
هر کجا زیبا پرنده
.
برکه ها آرام و آبی
برگ . گل هرجا نمایان
چتر نیلوفر درخشان
آفتابی
.
سنگها از آب جسته
از خزه پوشیده تن را
بس وزغ آنجا نشسته
دمبدم در شور و غوغا
.
رودخانه
با دوصد زیبا ترانه
زیر پاهای درختان
چرخ می زد ، چرخ می زد همچو مستان
.
چشمه ها چون شیشه های آفتابی
نرم و خوش در جوش و لرزه
توی آنها سنگریزه
سرخ و سبز و زرد و آبی
.
با دوپای کودکانه
می دویدم همچو آهو
می پریدم از لب جو
دور می گشتم ز خانه
.
می پراندم سنگریزه
تا دهد بر آب لرزه
بهر چاه و بهر چاله
می شکستم « کرد خاله »
.
می کشانیدم به پائین
شاخه های بیدمشکی
دست من می گشت رنگین
از تمشک سرخ و مشکی
.
می شنیدم از پرنده
داستانهای نهانی
از لب باد وزنده
رازهای زندگانی
.
هرچه می دیدم درآنجا
بود دلکش ، بود زیبا
شاد بودم
می سرودم
روز ، ای روز دلارا
داده ات خورشید رخشان
اینچنین رخسار زیبا
ورنه بودی زشت و بی جان
.
این درختان با همه سبزی و خوبی
گوچه می بودند چون پاهای چوبی
گرنبودی مهر رخشان ؟
.
روز ای روز دلارا
گر دلارائیست ، از خورشید باشد
ای درخت سبز و زیبا
هرچه زیبائیست از خورشید باشد
.
اندک اندک ، رفته رفته ، ابرها گشتند چیره
آسمان گردید تیره
بسته شد رخساره خورشید رخشان
ریخت باران ، ریخت باران
.
جنگل از باد گریزان
چرخها می زد چو دریا
دانه های گرد باران
پهن می گشتند هرجا
.
برق چون شمشیر بران
پاره می کرد ابرها را
تندر دیوانه غران
مشت می زد ابرها را
روی برکه مرغ آبی
از میانه ، از کرانه
با شتابی چرخ می زد بی شماره
.
گیسوی سیمین مه را
شانه می زد دست باران
بادها ، با صوت خوانا
می نمودندش پریشان
.
سبزه در زیر درختان
رفته رفته گشت دریا
توی این دریای جوشان
جنگل وارونه پیدا
.
بس دلارا بود جنگل
به ، چه زیبا بود جنگل
بس فسانه ، بس ترانه
بس ترانه ، بس فسانه
.
بس گواره بود باران
به چه زیبا بود باران
می شنیدم اندراین گوهرفشانی
رازهای جاودانی، پندهای آسمانی
.
بشنو از من کودک من
پیش چشم مرد فردا
زندگانی خواه تیره ، خواه روشن
هست زیبا ، هست زیبا ، هست زیبا

شاعر: مجدالدین میرفخرائی ، گلچین گیلانی

منبع : شمالیها

بزغاله و میمون

شنیدم باز هم گوهر فشاندی
که روشنفکر را بزغاله خواندی
ولی ایشان ز خویشانت نبودند
در این خط جمله را بی‌جا نشاندی

سخن گفتی ز عدل و داد و آن را
به نان و آب مجانی کشاندی
از این نَقلت که همچون نٌقل تَر بود
هیاهـو شد عجب توتی تکاندی

سخن‌هایت ز حکمت دفتری بود
چه کفترها از این دفتر پَراندی
ولیکن پول نفت و سفره‌ی خلـق
ز یادت رفت و زان پس لال ماندی

سخن از آسمان و ریسمان بود
دریغا حرفی از جنگل نراندی
چو از بزغاله کردی یاد ای کاش
سلامـی هم به میمون می‌رساندی!
سیمین بهبهانی

ارسالی عزیز سینا از کانادا

عجب صبری خدا دارد!

عجب صبري خدا دارد
اگر من جاي او بودم
همان يك لحظه اول
كه اول ظلم را ميديدم از مخلوق بي وجدان
جهان را با همه زيبايي وزشتي
بروي يكديگر ويرانه ميكردم
…
عجب صبري خدا دارد
اگر من جاي او بودم
كه در همسايه ي صدها گرسنه
چندين بزمي گرم عيش ونوش ميديدم
نخستين نعره ي مستانه را خاموش آندم
برلب پيمانه ميكردم
…
عجب صبري خدا دارد
اگر من جاي او بودم
كه مي ديدم يكي عريان ولرزان
ديگري پوشيده ازصد جامه ي رنگين
زمين وآسمان را
واژگون مستانه ميكردم
…
عجب صبري خدا دارد
اگر من جاي او بودم
نه طاعت مي پذيرفتم
نه گوش از بهراستغفاراين بيدادگرها تيزكرده
پاره پاره در كف زاهد نمايان
سبحه صد دانه ميكردم
…
عجب صبري خدا دارد
اگر من جاي او بودم
براي خاطر تنها يكي مجنون صحرا گرد بي سامان
هزاران ليلي نازآفرين را كو به كو
آواره وديوانه ميكردم
…
عجب صبري خدا دارد
اگر من جاي او بودم
بگرد شمع سوزان دل عشاق سر گردان
سراپاي وجود بي وفا معشوق را
پروانه ميكردم
…
عجب صبري خدا دارد
اگر من جاي او بودم
بعرش كبريايي ، باهمه صبر خدايي
تاكه ميديدم عزيز نابجايي
نازبريك نارواگرديده خواري ميفروشد
گردش اين چرخ را
وارونه ! بي صبرانه ميكردم
…
عجب صبري خدا دارد
اگر من جاي او بودم
كه ميديدم مشوش عارف وعامي ، زبرق
فتنه اين علم عالم سوز مردم كش
بجز انديشه عشق ووفا ، معدوم هر فكري
در اين دنياي پر افسانه ميكردم
…
عجب صبري خدا دارد
اگر من جاي او بودم
همين بهتركه او خود بجاي خود بنشته
وتاب تماشاي زشتكاريهاي اين مخلوق را دارد
وگرنه من بجاي اوچو بودم
يك نفس كي عادلانه سازشي
با جاهل وفرزانه ميكردم
عجب صبري خدا دارد! عجب صبري خدا دارد
"معینی کرمانشاهی"

ستار خان

ستارخان خانام حسن خانین اوغلویام
بؤیوک انقلابین جاوان اوغلویام
ساریلدیم سیلاحا جانیمدان کئچدیم
انقلاب جامینین شربتین ایچدیم
*
ازاد اولکه سینین قهرمان اوغلو
آزادلیق یولونون قربانی اولدون
آند ایچدین وطنه ایگیت ستارخان
یوردومون ایلغاری ایمانی اولدون
*
یاغی دوشمنلر له ائیله دین جنگی
آت سالدین مئیدانا سالدین اوزه نگی
چوخونون قورخودان سارالدی رنگی
اونلارین قتلینین فرمانی اولدون
*
سنیدین سرکرده آذربایجانا
ووروش مئیدانیندا دوردون مردانا
قودوز جلادلاری بویادین قانا
اؤز آنا یوردونون سلطانی اولدون
*
شعله سی سن اولدون باغلی گؤزلرین
قووتی سن اولدون محکم دیزلرین
گ.نشی سن اولدون گولر اوزلرین
تمیز اوره کلرین ویجدانی اولدون
*
دینله سؤزلریمی دینله سرداریم
قوی سنه سویلوم بیر اودلو خبر
سنین ماتمینده سنین غمینده
هله ده یاسلی دیر اوجا ذیروه لر
*
اوستوندن سووشوب آغیر خزانلار
سنه ایل دؤنومو توتان اولمادی
ایللردیر شرفلی قبرینین اوسته
مردانه هئکلین قوران اولمادی
*
سن ائلی بوراخیب گئدن دن بری
آیریلیق اودونا یانیر بو دیار
باخیرلار یولونا ائل اویماق بوتون
دویغولار سرسملی گؤزلر اینتیظار
*
تبریزده مه اسیر خوی دا گؤی طوفان
ساوالان یاسلی دیر سهند آغلاییر
داغلاردا دومان وار ، باغلاردا بوران
آرازین آخیشی اورک داغلاییر
*

غم یئمه هئیکلین قوراجاق سنین
بوتون شهرلرده بوتون کتلرده
هر آشیق توی توتوب ساز چالاجاقدیر
بوتون مجلس لرده داغدا دره ده
*
شرفلی مزارین ایتگین اولسادا
سانماکی ائل سنی اونوداجاقدیر
سنین پاک ، مقدس مردانا آدین

اینسانلار قلبینده یاشایاجاقدیر

*

منبع : گجیل

دلم تنگه کجائی - هما میرافشار

 دلم تنگه کجایی

شنیدم چون دل من دل تو بیقراره
تو هم در انتظاری که برگردم دوباره
شنیدم هر کجایی به دردم آشنایی
نه از یاد تو رفتم نه از یادم جدایی
شنیدم هر بهاری دلت همچون پرستو
به دنبال دل من کشیده پر به هر سو
بنفشه بازم اومد بیا بس کن جدایی
امید آخرینم دلم تنگه کجایی؟
شنیده ام، عزیز من، که هر کجایی
تو همچو من، به درد این دل آشنایی
باز آ با هم دنیایی بسازیم
از این شبها فردایی بسازیم
*

دیشلیک

دیشلیک : دیش هه دیکی ، هه دیک ، دیش آشی ، دیش بوغداسی

این مطلب خواندنی را ساوالان فرستاده است .
http://meshkin-students-lit.blogfa.com/

دوران نوزادی در آذربایجان همانند تمامی جوامع جهان در آذربایجان نیز برای حفاظت ، پرورش ،تربیت و هماهنگ نمودن نوزاد و کودک با گروه اجتماعی خود و قالبهای فرهنگی آن و خلاصه تبعیت از ارزشهای موجود باید از مراحلی متعدد عبور نمود .این امورنظری و عملی بر اساس آداب ورسوم و اخلاق گاه قاطع و گاه نیز بشکلی منعطف و ملایم انجام میگردد .یکی از این موضوعات مهم مراسم نامگذاری بر کودک میباشد . نام؛ یک فرد،یک شئ ،یک وضعیت و یا یک واقعه را با صفتی تداعی میسازد. در قشر سنتی جامعه آذربایجان مراسم نامگذاری بیشتر کیفیتی دینی دارد .نامگذاری کودک کاری معمولی نبوده و بخاطر همین نیز با مراسمی جشن گونه در مقیاس بزرگ و یا کوچک برگزار میگردد . در خلال این مراسم برای نوزاد نامی درخور او و خانواده اش انتخاب میگردد . برای نیل به این منظور روحانی و یا شخصی که دارای جایگاهی خاص در خانواده میباشد ، در گوش نوزاد اذان خوانده و سه بار نامش را تکرار مینماید .فرهنگ سنتی آذربایجان نیز همانند طب مدرن شیر مادر را بهترین و سالمترین ماده مغذی برای نوزادان میدانند . در فرهنگ آذربایجان به اولین شیر مادر "آغوز" گفته شده و این باور وجود دارد که نوزاد محروم از این اولین شیر مادر در آینده ضعیف و رنجور خواهد شد . در فرهنگ سنتی نوزادان پسر طولانیتر از نوزادان دختر شیر داده شده این رفتار در واقع از خواست خانواده در راستای نیرومندتر شدن فرزندان مذکر انجام میشود .دندان در آوردن کودکان نیز در آذربایجان طی مراسمی خاص گرامی داشته میشود . ظاهر شدن دندان کودک که در بریدن و آسیاب خوراکیها نقش مهمی دارد ، در فرهنگ مردمی با مراسمی که هدف آن سپاسگزاری از نعمات پروردگار ،برکت و روزی خانواده است جشن گرفته میشود .در این مراسم همچنین یکسری آداب و رسوم بجای آورده میشوند .نام این مراسم که در مناطق مختلف آذربایجان شکل خاص خود را دارد "دیش حدیگی" و یا حلیم دندان بوده و در مناطق مختلف با عناوینی همانند "دیش آشی (آش دندان)" و یا "دیش بوغداسی (گندم دندان) " خوانده میشود .درفرهنگ سنتی آذربایجان برای کودکانی که دیر زبان میگشایند و یا لال هستند ، بعضی از راههای عامیانه ای همانند "دیل آچماق (زبان باز کردن)"مطرح میگردد . بعنوان مثال کودکی که زبان باز نکرده نزد دعا خوان و یا روحانی برده شده و ایشان با نفس گرم خود سعی در زبان گشائی کودک میکند . باز در نوبت نخست ناخنگیری کودک در آذربایجان بعد از کوتاه کردن ناخنها در دست کودک پولی گذاشته میشود و یا دست کودک در کیسه ای پر از پول فرو برده میشود . همانند بسیاری از کشورها و جوامع مسلمان در آذربایجان نیز اعتقاد به تاثیر چشم بد و یا نظر بد وجود داشته و بخاطر حفظ کودکان از چشم بد همانند گذشته امروز نیز با تدابیری سعی در دور ساختن آن میشود . بعنوان مثال برای حفظ کودکان از چشم بد آنها را به میهمانیها نبرده ، برایشان اسپند دود کرده و یا ناحیه کفلشان را خارانده و فوت میکردند ! مطمئنا بسیاری از این رفتارها از نظر علمی امروزه قابل قبول نمیباشد . هدف ما اینست که تا آنجائیکه میتوانیم آداب و سنن آذربایجان را با زبان قاصرمان تشریح و توضیح داده و از شما نیز در حفظ آن یاری میخواهیم .

بهجت آباد خاطره سی - زنده یاد محمد حسین شهریار

اولدوز سایاراق گؤزله میشه م هر گئجه یاری
گئج گلمه ده دیر یار ، گئنه اولموش گئجه یاری
گؤزلر آسیلی یوخ نه قارالتی نه ده بیر سس
باتمیش قولاغیم ، گؤر نه دؤشورمه کده دی داری
بیر قوش « آییغام » سویلویه ره ک گاهدان اییلدیر
گاهدان دا اونو دا یئل دئیه لای – لای هوش آپاری
یاتمیش هامی بیر آللاه اویاقدیر داها بیر من
مندن آشاغی کیمسه یوخ ، اوندان دا یوخاری
قورخوم بودی یار گلمه یه ، بیردن یاریلا صبح
باغریم یاریلار ، صبحوم آچیلما سنی تاری
دان اولدوز ایسته ر چیخا ، گؤز یالواری چیخما
او چیخماسادا ، اولدوزومون یوخدی چیخاری
گلوز تانیرام بختیمی ایندی آغارار صبح
قاش بئیلعه آغاردیقجا ، داها باش دا آغاری
عشقین کی قراریندا وفا اولمویاجاقمیش
بیلمم کی طبیعت نییه قویموش بو قراری ؟
سانکی خوروزون سون بانی ، خنجردی سوخولدی
سینه مده اورک وارسا ، کسیب قیردی داماری
ریشخندیله قیرجاندی سحر ، سویله دی : دورما
جان قورخوسو وار عشقین اوتوزدون بو قماری
اولدوم قره گون آیریلالی او ساری تئل ده ن
بونجا قره گونلردی ائده ن رنگیمی ساری
گؤز یاشلاری هر یئردن آخارسا منی توشلار
دریایه باخار بللی دی ، چایلارین آخاری
از بس منی یارپاق کیمی هجرانلا سارالدیب
باخسان اوزونه سانکی قیزیل گولدی ، قیزاری
محراب شفقده اؤزومو سجده ده گؤردوم
قان ایچره غمیم یوخ ، اوزوم اولسون سنه ساری
عشقی واریدی « شهریارین » گللی – چیچکلی
افسوس ، قارا یئل اسدی ، خزان اولدی بهاری

انیشتن - زنده یاد محمد حسین شهریار

انیشتن یک سلام ناشناس البته می بخشی
دوان در سایه روشنهای یک مهتاب خلیائی
نسیم شرق می آید ، شکنج طره ها افشان
فشرده زیر بازو ، شاخه های نرگس و مریم
از آنهائی که در سعدیه و شیراز می رویند
ز چین و موج دریاهاو پیچ و تاب جنگالها
دوان می آید و صبح سحر خواهد به سر کوبید
در خلوت سرای قصر سلطان ریاضی را
...
دورن کاخ استغنا ، فرو از تخت اندیشه
سر از زانوی استغراق خود بردار
به این مهمان در بگشا
که بی هنگام و ناخوانده است
اجازت ده که با دست لطیف خویش بنوازد
به نرمی چین پیشانی افکار بلندت را
به آن ابریشم اندیشه هایت شانه خواهد زد
...
نبوغ شعر مشرق نیز
با آئین درویشی
به کف جام شرابی از سبوی حافظ و خیام
به دنبال نسیم ، از در رسیده می زند زانو
که بوسد دست پیر حکمت و دانای مغرب را
...
انیشتن آفرین بر تو
خلا با سرعت نوری که داری درنوردیدی
زمان ، در جاودان طی شد
حیات جاودان کز درک بیرون بود پیدا شد
بهشت روح علوی هم که دین می گفت جز این نیست
جهان دین و دانش را ، تو با هم آشتی دادی
انیشتن ناز شست تو
نشان دادی که جرم و جسم چیزی جز انرژی نیست
اتم تا می شکافد جزو جمع عالم بالاست
به چشم موشکاف اهل عرفان و تصوف نیز
جهان ما ، حباب روی چین آب می ماند
من ناخوانده دفتر هم که طفل مکتب عشقم
جهان جسم
موجی از جهان روح می بینم
...
انیشتن صد هزار احسن
ولیکن صد هزار افسوس
حریف از کشف و الهام تو دارد بمب می سازد
انیشتن اژدهای جنگ
جهنم کام وحشتناک خود را باز خواهد کرد
دگر پیمانه عمر جهان لبریز خواهد شد
...
چه می گویم ؟
مگر مهر و وفا محکوم اضمحلال خواهد بود ؟
مگر آه سحرخیزان سوی گردون نخواهد رفت ؟
مگر یک مادر از دل « وای فرزندم » نخواهد گفت ؟
...
انیشتن بغض دارم در گلو
دستم به دامانت
نبوغ خود به کام التیام زخم انسان کن
سر این ناجوانمردان سنگین دل به راه آور
نژاد و کیش و ملیت
یکی کن ای بزرگ استاد
زمین ، یک پایتخت امپراطوری وجدان کن
تفوق در جهان قائل مشو جز علم و تقوا را
...
انیشتن ؟
نامی از ایران ویران هم شنیدستی ؟
حکیما محترم میدار مهد ابن سینا را
به این وحشی تمدن گوشزد کن حرمت ما را
...
انیشتن پا فراتر نه
جهان عقل هم طی کن
کنار هم ببین موسی و عیسی و محمد را
کلید عشق را بردار و حل این معما کن
و گر شد از زبان علم
این قفل کهن وا کن
انیشتن باز هم بالا
خدا را هم تو پیدا کن

به یاد زنده یاد استاد محمد حسین شهریار

چابالیر اوره ک سینه مده

آینایا باخاندا گؤردوم ، ساققالیما دن دوشوبدی
من کی چوخ قوجالمامیشام ، بیلمیرم ندن دوشوبدی
هنر اولسا روح جواندیر ، هله – هله دوشگون اولماز
اونداکی گؤردون دوشوبسه ن ، بو نفیر بدن دوشوبدی
اورایا کی سن گئدیرسن ، قویولار آچیبدی آغزین
شیطانین توری یاماندیر ، هر گلیب گئدن دوشوبدی
نه قدیر باشین سلامت ، ال – آیاقدا باشسیز اولماز
آیاغا دمیر دوشه نده ، باشووا چدن دوشوبدی
قویودان که خلقه قازدین ، چیخا بیلمه سن سلامتپ
آدام اینجیدن بلایه ، آدام اینجیدن دوشوبدی
چابالیر اورک سینه مده ، باشی کسیلمیش تویوق تک
پیلله نی چیخاندا گؤردوم ، سینه نفه دن دوشوبدی
سئرچه دن سیچاندان آرتیق ، توری بیز قوراندا دوشمز
آمما شئر تورون قوراندا ، فیل یا کرگدن دوشوبدی
« شهریار » عدندن آیری ، مرواری یئتیم قالاندا
یمن جنوبی دن ده ، باخاسان عدن دوشوبدی
..........….
بلالی باش

یار گونومی گؤی اسگییه توتدو کی دور منی بوشا
جوتچو گؤروبسه ن اؤکوزه اؤکوز قویوب بیزوو قوشا ؟
سن اللینی کئچیب یاشین ، من بیر اوتوز یاشیندا قیز
سؤیله گؤروم اوتوز یاشین نه نیسبتی اللی یاشا ؟
سن یئره قویدون باشیوی من باشیما نه داش سالیم ؟
بلکه من آرتیق یاشادیم نئیله مه لی ؟ دئدیم یاشا
بیرده بلالی باش نچون یانینا سوپورگه باغلاسین؟
بؤرکو باشا قویان گرک بؤرکونه ده بیر یاراشا
بیرده کبین کسیلمه میش سن منه بیر سؤز دئمه دین
یوخسا جهازیمدا گرک گلئیدی بیر حوققا ماشا
...
دئدیم : قضا گلیب تاپیب ، بیر ایشیدی اولوب کئچیب
قوربانام اول آلا گؤزه ، حئیرانان اول قلم قاشا
منکی اؤزومده بیر گوناه گؤرمه ییرم ، چاره ندیر ؟
پیس بشرین قایداسی دیر ، یاخشی نی گؤرسه دولاشا
دوستا مروت ائتمه لی دوشمه نیله کئچینمه لی
قایدا بودیر ، حئیف دئگیل بشر یولون آشیب چاشا ؟
من ده سنین دای اوغلونام سن ده منیم بی بیم قیزی
گؤنول باخیرسا گونه شه ، گؤزده گرک بیر قاماشا
ایندی بیزیم مارال کیمی ، اوچ بالامیز واردی ، گرک
آتا – آنا ساواشسادا ، بونلارا خاطیر باریشا
هر کیشی یه عیالی دا ، اؤز جانی تک هؤروکلنیب
هدیه ده اولماز ائله سین عیالی قارداش قارداشا
بو دونیا بیر یول کیمی دیر ، بیز آخرت مسافیری
کجاوه ده هاماش گرک اؤز هاماشینان یاناشا
آخیرتی اولانلارین ، دونیاسی غم سیز اولمویوب
سئل دی گله ر آخار کئچر ، آمما گرک آشیب – داشا
مثل دی : « یئر کی برک اولور ، اؤکوز اؤکوزدن اینجییور »
هی دارتیلیر ایپین قیرا ، یولداشیلا بیر ساواشا
بیزیم ده روزیگاریمیز یامان دی ، بیزده عیب یوخ
بلکه وظیفه دیر بشر قونشولاریلان قونوشا
حق حیات یوخ داها بیزلره ، چوخ بؤیوک باشی
زندانیمیزدا حققیمیز ، بیر باجا تاپساق ، تاماشا
...
آمما اونون شماتتی آللاها خوش گلمیوبن

گئتدی منیم حیاتیمی ووردی داشا چیخدی باشا

اوشاقلیق اوخوماقلاری - دو

چگونه توانستم شمارش اعداد از یک تا ده را هم به ترکی آذربایجانی و هم به فارسی یاد بگیرم ؟
عزیز باجی قارداشلاریم ، من اوشاقلیقدان بئله حساب و اونا باغلی اولان درسلرده چوخ تنبلیدیم . اول کلاسیندا رحمتلی خانم امینی دای منیم الیمدن زارا جانا گلدی . گونلرین بیر گونونده کلاسا گلیب منی گئنه ده حساب زنگینده تخته سیاهین باشینا چاغیردی . جانیزدان ایراق قورخومدان آز قالدی جانیم چیخا . اوزامان منه دئدی :
باخ سنه چوخ راحات اؤرگه دیرم .
بیر ایکی ، بیزیمکی
اوچ دؤرد ، قاپینی اؤرت
بئش آلتی ، ساموار آلتی
یئددی سه ککیز ، فیرنگیز
دوققوز اون قیرمیزی دون
وای نقدر خوشوما گلدی سونرا دئدی ایندی فارسی جا نا سایماغی دا سنه اؤرگه دیرم اؤرگه نمه سه ن وای حالینا :
یک ، یک ، یککه دانیشما
دو ، دو ، دومبالاخاج آشما
سه ، سه ، سه فئح دانیشما
چهار ، چهار ، چادراوی آشما
پنج ، پنج ، پنجره دن باخما
شش ، شش ، شیشمه سن الله
هفت ، هفت ، هفته بیجار تورشوسو
هشت ، هشت ، معلمدن قورخوسو
نه ، نه ، نوحه اوخورلار
ده ، ده ، ده لینی قووورلار
الله سنه بو جمعه نین گونونده غنی غنی رحمت ائله سین خانیم امینی .

اوشاقلیق اوخوماقلاری - یک

اوشودوم ها اوشودوم
اوشودوم ها اوشودوم
داغدان آرمید داشیدیم
آرمیدیمی آلدیلار
منه ظولوم سالدیلار
من ظولومدن بئزارام
کتان کؤینه ک یازارام
کتان کؤینه ک میل میلی
گل اوخو بیزیم دیلی
بیزیم دیلی مو دیلی
بیزیم دیلی نور دیلی
اورمودان گلن آتلی
بئلینده داری گه تدی
دارینی وئردیم قوش
قوش منه قاناد وئردی
قاناد چاالدیم اوچماغا
حق قاپیسین آچماغا
حق قاپیسی کلید دیر
حق قاپیسی قیفیلدیر
قیفیل ده وه بوینوندا
ده وه شیروان یولوندا
شیروان یولو سر به سر
ایچینده آهو گه زه ر
آهونون بالالاری
منی گؤردی آغلادی
باشا قارا باغلادی

..........

گؤیگله ها گؤیگله

گؤیگله بیر قوشویدو
باغچایا قونموشویدو
به ی اوغلو گؤرموشویدو
اوخوینان وورموشویدو
من اوخوندان بئزارام
کتان کؤینه ک یازارام
کتان کؤینه ک میل میلی
گل اوخو بیزیم دیلی
بیزیم دیلی مو دیلی
بیزیم دیلی نور دیلی
اورمودان گلن آتلی
بئلینده داری گه تدی
دارینی وئردیم قوشا
قوش منه قاناد وئردی
قاناد چالدینم اوچماغا
حق قاپیسین آچماغا
حق قاپیسی قیفیلدی
حق قاپیسی کلیددی
کلید ده وه بوینوندا
ده وه کرمان یولوندا
کیرمان یولو سر به سر
ایچینده مئیمون گه زه ر
مئیمونون بالالاری
منی گؤردو آغلادی
تومانینا قیغلادی

بابک

بابک
دستهایش
بسته بود از پشت
اما مشت
جامه اش از جنس خون و
جام اش از خمخمانه زرتشت
خسته تن- جان در خطر- آزرده دل- خاموش

مهر را در سينه مى پرورد

كينه را در خويشتن مى كشت

***

ارغوان ديدگانش

با شفق ها و شقايق هاى ميهن

گفتگو مى كرد

تيرباران نگاهش بارگاه معتصم رازير و رو مى كرد

دل به فرمان دليرى داشت

ترس رابى آبرو مى كرد

***

اهرمن از خشم مى لرزيد

دژ دل و دژ خو و دژ آهنگ

بانگ زد، با واژه هائى زشت و بى فرهنگ

...اى سگ، اى زنديق

كام ات چيست؟

اى موالى اىعجم

سوداى خام ات چيست؟

پس چرا از ما نمى ترسى؟

پس چرا بر خود نمى لرزى؟

***

بابك امارأى ديگر داشت

كشتى ى انديشه در درياى ديگر داشت

در نگاهش مرگ آسان مى نمود اما

زندگى در ذهن او معناى ديگر داشت

زير لب نجواى ديگر داشت

***

زنده بايد بود و شادى كرد

مام بوم خويش را بايد نگهبان بود

با پيام راستىبا مردمان بايست رادى كرد

اهرمن فرياد زد

افشين

چه مى گويد؟

و افشين- آه افشين- واى افشين

آن گنهكار پريشان روزگار شرمسار

از برگ برگ خونى ى تاريخ

آن همان آكنده از هر گند

آن همان بى ريشه بى پيوند

شرمسار از كرده خود-سر به زير افكند

**

اهرمن با تيزخندى گفت

البابك هراسانا؟

و بابك آن گو نستوه

آن ستوه سبلانكوه

آن اسطوره بيگانه با اندوه

آن آئينه دار مزدك و مانى

آن دلخسته از تزوير و نيرنگ مسلمانى

چشم در چشم ستم فرياد زد

بسيار آسانا!!

اهرمن فرياد زدجلاد

...

و آن دژخيم

همان آينه دار مكتب بيداد

با يك ضربه از پهلوچنان زد

تا كه خون فواره زد از مقطع بازو

تهمدل درهم كشيد ابرو

سهمدل خر خنده زد بر او

***

آسمان كى مى برد از ياد

آندمى كه شيون شمشيرهاپيچيد در بغداد

***

و بابك- آه بابك- باز هم بابك

تا نبيند اهرمن سرخى ى او را زرد

تا نخواند از نگاهش درد

تا نه پندارد كه پايان يافت اين آورد

چهره رابا خون ناب و تابناكش

ارغوانى كرد

***

و آنگاه

تا نيفتد پيش پاى اهرمن

خود را به پشت انداخت

چشم ها را بست

شهپر انديشه را واكرد

بال در بال هماى عشق

گشت و گشت و گشت

تا جان رابر فراز كشور جانانه پيدا كرد

***

هر طرف هر سو نگه افكند

يك طرف كورش- سياوش- كاوه

چون خورشيد

سوى ديگر رستم و گرد آفريد و آرش و جمشيد

و با نورافكن اميد

پيرتوس و

خيزش يعقوب را هم ديد

و ديگر گاه

...بر لبانش خنجر لبخند

چشم در چشم هزاران بابك آزاد يا دربند،

با آسودگى جان باخت

او روانش را ز ننگ بندگى پرداخت

تا ز خشت جان پاك خويش

ايران ساخت

ايران ساخت

ايران ساخت
...
منبع : وبلاک چرا سرکشی ؟
http://neyestann.persianblog.com/

پدرم

دلتنگ غروبی خفه، بیرون زدم از در

در مشت گرفته مچ دست پسرم را
یارب به چه سنگی زنم از دست غریبی

این کله ی پوک و سرو مغز پکرم را
هم در وطنم بار غریبی به سر دوش

کوهی است که خواهد بشکاند کمرم را
من مرغ خوش آواز و همه عمر به پرواز

چون شد که شکستند چنین بال و پرم را؟
رفتم که به کوی پدر و مسکن مآلوف

تسکین دهم آلام دل جان به سرم را
گفتم به سرراه همان خانه و مکتب

تکرار کنم درس سنین صغرم را
گر خود نتوانست زدودن غمم از دل

زان منظره باری بنوازد نظرم را
کانون پدر جویم و گهواره ی مادر

کان گهرم یابم و مهد هنرم را
تا قصه ی رویین تنی و تیر پرانی است

از قلعه ی سیمرغ ستانم سپرم را
با یاد طفولیت و نشخوار جوانی

می رفتم و مشغول جویدن جگرم را
پیچیدم از آن کوچه ی مانوس که در کام

باز آورد آن لذت شیر و شکرم را
افسوس که کانون پدر نیز فرو کشت

از آتش دل باقی برق و شررم را
چون بقعه ی اموات فضایی همه خاموش

اخطار کنان منزل خوف و خطرم را
درها همه بسته است و به رخ گرد نشسته

یعنی نزنی در که نیابی اثرم را
درگرد و غبار سر آن کوی نخواندم

جز سرزنش عمر هوی و هدرم را
مهدی که نه پاس پدرم داشته زین پیش

کی پاس مرا دارد و زین پس پسرم را؟
ای داد که از آن همه یار و سر و همسر

یک در نگشاید که بپرسد خبرم را
یک بچه ی همسایه ندیدم به سر کوی

تا شرح دهم قصه ی سیر و سفرم را
اشکم به رخ از دیده روان بود ولیکن

پنهان که نبیند پسرم چشم ترم را
میخواستم این شیب و شبابم بستانند

طفلیم دهند و سر پرشور وشرم را
چشم خردم را ببرند و به من آرند

چشم صغرم را و نقوش و صورم را
کم کم همه را درنظر آوردم و نا گاه

ارواح گرفتند همه دور و برم را
گویی پی دیدار عزیزان بگشودند

هم چشم دل کورم و هم گوش کرم را
یک جا همه ی گمشدگان یافته بودم

از جمله "حبیب" و رفقای دگرم را
این خنده ی وصلش به لب آن گریه ی هجران

این یک سفرم پرسد و آن یک حضرم را
این ورد شبم خواهد و نا لیدن شبگیر

وان زمزمه ی صبح و دعای سحرم را
تا خود به تقلا به در خانه کشاندم

بستند به صد دایره راه گذرم را
یکباره قرار از کف من رفت و نهادم

بر سینه ی دیوار در خانه سرم را
صوت پدرم بود که میگفت چه کردی؟

درغیبت من عا یله ی در بدرم را
حرفم به زبان بود ولی سکسکه نگذاشت

تا باز دهم شرح قضا و قدرم را
فی الجمله شدم ملتمس از در به دعایی

کز حق طلبد فرصت صبر و ظفرم را
اشکم به طواف حرم کعبه چنان گرم

کز دل بزدود آن همه زنگ و کدرم را
ناگه پسرم گفت چه میخواهی از این در؟
گفتم : پسرم بوی صفای پدرم را

زنده یاد : استاد شهریار

مناظره - دیوانگی

مناظره سیمین بهبهانی ، ابراهیم صهبا ، رند تبریزی ، شمس الدین عراقی – 

دیوانگی
یارب مرا یاری بده، تا خوب آزارش دهم
هجرش دهم، زجرش دهم، خوارش کنم، زارش کنم
از بوسه های آتشین، وز خنده های دلنشین
صد شعله در جانش زنم، صد فتنه در کارش کنم
در پیش چشمش ساغری، گیرم ز دست دلبری
از رشک آزارش دهم، ازغصه بیمارش کنم
بندی به پایش افکنم، گویم خداوندش منم
چون بنده در سودای زر، کالای بازارش کنم
گوید میفزا قهر خود، گویم بکاهم مهر خود
گوید که کمتر کن جفا، گویم که بسیارش کنم
هر شامگه در خانه ای، چابکتر از پروانه ای
رقصم بر بیگانه ای، وز خویش بیزارش کنم
چون بینم آن شیدای من، فارغ شد از سودای من
منزل کنم در کوی او، باشد که دیدارش کنم
گیسوی خود افشان کنم، جادوی خود گریان کنم
با گونه گون سوگندها، بار دگر یارش کنم
چون یار شد بار دگر، کوشم به آزار دگر
تا این دل دیوانه را راضی ز آزارش کنم
*
ترجمه من به ترکی آذربایجانی
یارب منه بیر یار وئر، تا اونو یاخشی بئزدیریم
عزا جزا وئریم اونا، خوار ائیلییم، زار ائیلییم
اودلو اوپوجوکلرینن، اوره که یاتان گولمه کینن
یوز آلاو ووروم جانینا، یوز فیتنه ائیله ییم اونا
اونون گؤزونون اؤنونده، بیر آیریسیندان مئی آلام
جیجیکده ن جانین اینجیده م، خینوودان ناخوش لادام
آیاقلارینی باغلییام، دییه م سنین آللاهینام
بنده کیمی قیزیل اوچون، بازاردا ساتیشا قویام
دئیه کی ائتمه چوخ قهر، دئیه م لوطفوم آزلادارم
دئیه آزجا ائیله جفا، دئیم کی چوخ چوخالدارام
هر گئجه بیر آیری ائوده، که په نه کلردن ده یئیین
اوینویام اؤزگه یانیندا، اؤزومده ن بئزار ائیله یه م
ائله کی گؤردوم او عاشیق، سیلدی اوره گیندن منی
کوچه باشیندا اوتورام، بلکی اونو رام ائیلیم
ساچیمی آچیق ساخلایام، جادومودا آغلار قویام
جوره به جور آندلارنان، گئنه اؤزومه یار ائیلیم
گئنه ده یار اولماخ همن، بیرده اینجینمک باشلییام
بلکی بو دلی گؤنلومو، بیرداها راضی ائیلییه م...
*
جواب ابراهیم صهبا به سیمین بهبهانی
یارت شوم ، یارت شوم ، هر چند آزارم کنی
نازت کشم نازت کشم ، گر در جهان خوارم کنی
بر من پسندی گر منم ، دل را نسازم غرق غم
باشد شفا بخش دلم ، کز عشق بیمارم کنی
گر رانیم از کوی خود ، ور باز خوانی سوی خود
با قهر و مهرت خوشدلم ، کز عشق بیمارم کنی
گر رانیم از کوی خود ، ور بازخوانی سوی خود
با قهر و مهرت خوشدلم ، هر عشوه در کارم کنی
من طایر پربسته ام ، در کنج غم بنشسته ام
من گر قفس بشکسته ام ، تا خود گرفتارم کنی
من عاشق دلداده ام ، بهر بلا آماده ام
یار من دلداده شو ، تا با بلا یارم کنی
ما را چو کردی امتحان ، ناچار گردی مهربان
رحم آخر ای آرام جان ، بر این دل زارم کنی
گر حال دشنامم دهی ، روز دگر جانم دهی
کامم دهی کامم دهی ، الطاف بسیارم کنی
*
جواب سیمین بهبهانی به ابراهیم صهبا
گفتی شفا بخشم ترا ، وز عشق بیمارت کنم
یعنی به خود دشمن شوم ، با خویشتن یارت کنم ؟
گفتی که دلدارت شوم ، شمع شب تارت شوم
خوابی مبارک دیده ای ، ترسم که بیدارت کنم
*
جواب ابراهیم صهبا به سیمین بهبهانی
دیگر اگر عریان شوی ، چون شاخه ای لرزان شوی
در اشکها غلطان شوی ، دیگر نمی خواهم ترا
گر باز هم یارم شوی ، شمع شب تارم شوی
شادان ز دیدارم شوی ، دیگر نمی خواهم ترا
گر محرم رازم شوی ، بشکسته چون سازم شوی
تنها گل نازم شوی ، دیگر نمی خواهم ترا
گر بازگردی از خطا ، دنبالم آیی هر کجا
ای سنگدل ، ای بیوفا ، دیگر نمی خواهم ترا
*

جواب رند تبریزی به ابراهیم صهبا 

صهبای من زیبای من سیمین تو را دلدار نیست
وز شعر او غمگین مشو کو در جهان بیدار نیست
گر عاشق و دلداده ای فارغ شو از عشقی چنین
کان یار شهر آشوب تو در عالم هوشیار نیست
صهبای من غمگین مشو عشق از سر خود وارهان
کاندر سرای بی کسان سیمین تو را غمخوار نیست
سیمین تو را گویم سخن کاتش به دلها می زنی
دل را شکستن راحت و زیبنده ی اشعار نیست
با عشوه گردانی سخن هم فتنه در عالم کنی
بی پرده می گویم تو را این خود مگر آزار نیست ؟
دشمن به جان خود شدی کز عشق او لرزان شدی
زیرا که عشقی اینچنین سودای هر بازار نیست
صهبا بیا میخانه ام گر راند از کوی وصال
چون رند تبریزی دلش بیگانه ی خمار نیست
*
عتاب "شمس الدین عراقی" به "رند تبریزی" :
ای رند تبریزی چرا . . این ها به آن ها می کنی
رندانه می گویم ترا ،کآتش به جان ها می کنی
ره می زنی صهبای ما ، ای وای تو ای وای ما
شرمت نشد بر همرهان ، تیر از کمان ها می کنی ؟
سیمین عاشق پیشه را . . . . گویی سخن ها ناروا
عاشق نبودی کین چنین ، زخم زبان ها . . می کنی
طشتی فرو انداختی ، بر عاشقان . . . خوش تاختی
بشکن قلم خاموش شو ، تا این بیان ها . . می کنی
خواندی کجا این درس را ، واگو رها کن ترس را
آتش بزن بر دفترت ، تا این گمان ها . . می کنی
دلبر اگر بر ناز شد ، افسانه ی . . . پر راز شد
دلداده داند گویدش . . . باز امتحان ها می کنی
معشوق اگر نرمی کند ، عاشق از آن گرمی کند
ای بی خبر این قصه را ، بر نوجوان ها می کنی ؟
عاشق اگر بر قهر شد ، شیرین به کامش زهر شد
گاهی اگر این می کند ، بر آسمان ها می کنی ؟
او داند و دلدار او ، سر برده ای . . . . در کار او
زین سرکشی می ترسمت ، شاید دکان ها می کنی
از "بی نشان" شد خواهشی ، گر بر سر آرامشی
بازت مبادا پاسخی ، گر این . . زیان ها می کنی
*