بوقاچ درسه خانین ائولادی - ده ده قورقود ناغیلی

بوقاچین ناغیلی
دئییر گونلرین بیر گونونده درسه خان قیرخ نفرنه ن ، بایندیرخان اوغوزلارین خانینی نین قوناقلیقینا گئده ر . بو قوناقلیق ایلده بیر یول توتولارمیش . اما گؤره ر کی بایندرخانین بویوروقونا گؤره اوغول ائولادی اولانلارا آق ائوده ، قیز ائولادی اولانلارا قیرمیزی ائوده ، هئچ ائولادلاری اولمویانلارادا قارا ائوده قوللوق ائلیرلر . درسه خانا کی هئچ اوشاغی یوخویموش آغیر گلر و هیرسله نیب خانیمیسینین یانینا قاییدار
خانیمیسینین دئدیغینه گؤره درسه خان اغوزون بؤیوکلرین بیر یئره ییغار احسان ائله ر سفره آچار و الله جماعاتین دعالارینی مستجاب ائله ر و آخیردا درسه خانین بیر اوغلو اولار
اوغلان اون بئش یاشینا چاتاندان سورا بایندر خانین اردوسونا گئده ر . بایندر خانین بیر ائرکه ک ده وه سی و بیر ائرکه ک اینه یی واریمیش کی هر ایل پاییزدا بؤیوکلرین گؤزونون قاباغیندا اونلاری دؤیوشدوره ردی . همه ن ایلین یازیندا بیر گون اینه کین ایپین ، زنجیرین آچیب و بوراخارلار . بوتون اوغلانلار قورخوب قویوب قاچار بیرجه درسه خانین اوغلو دایانیب و هئچ قورخمویوب اینه ک نه ن بوغوشار و اونو یئره وورار . اغوزون بؤیوکلری اونا تشویق ائله رلر و قورقود بو اوغلانین آدینی بوغاچ قویار . بوغاچ یعنی ائرکه ک اینه ک . و درسه خان دا اونو بیک ائلییب تخت اوسته اوتوردار
بوغاچ آتاسینین قیرخ کیشی سینه همیت وئرمه ز و اونلاردا جیجیک ائلییب و تصمیم توتارلار اوغولو ده ده نین یانیندا آبیرسیز ائلیه لر . درسه خان قیرخ کیشی سینینه تاولانار و بیر یالانچی لیق شیکار جشنینده بوغاچی اؤلدورمه ک اوچون اونا بیر اوخ آتار . درسه خان ائله بیلر کی بوغاچ اؤلدو . امان بوغاچ اؤلمه ز بلکی یارالانار
خیضر پیامبر یارالی بوغاچین کمکلیغینه گلیب و اونو اؤلومدن قورتارار
بو تایدان بوغاچین آناسی کی درسه خاندان بیر دوزگون علت اوغلونو اؤلدورمه ک سببین ائشیتمیبیب اوغلونو آختارار و آتانین گؤزوندن ایراق اوغلوندان صاحاب اولار تا یارالاری توختویا
درسه خانین قیرخ کیشی سی کی بوغاچین ساغ اوغلدوغوندان خبرلری اولار قورخولاریندان درسه خانی بنده چکیب کافیرلرین یوردونا قاچارلار
بوغاچین آناسی ائوغلوندان ایسته ر کی آتاسینین ائله دیغینده ن گؤز یوما و اونو قیرخ کیشی نین الیندن قورتارا . اوغول آناسینین سؤزونه باخار و قیرخ کیشینی آختاریب تاپار و اونلاری قیریب کئچیردیب آتاسینین جانین بند دن قورتارار . درسه خان اوغلونون سالاماتلیغینا گؤره چوخ سئوینه ر و اونو بیرده بیک لیق تختینه اوتوردار . قورقود آتا اونلارین قوناقلیق لاریندا شرکت ائلییب و اونلارا خئیر دعا ائله ر .
....
داستان بوقاچ، فرزند درسه خان

درسه خان با چهل همراه، در جشن سالانة بايندرخان، خان اغوزها شركت مي كند، امّا طبق دستور بايندر خان كساني را كه داراي پسرند در خانه سفيد، صاحبان دختر را در خانه سرخ و بي فرزندان را در خانة سياه پذيرايي مي كنند، درسه خان كه فرزندي نداشت، از اين عمل خشمگين مي شود و به نزد خاتون خود باز مي گردد. بنا به پيشنهاد خاتون، اوسران« ديش اغوز »را گردآورده و اطعام مي نمايد و دست به احسان ميگشايد و سرانجام با دعاي خير مردم صاحب پسري مي شود. پسر در پانزده سالگي وارد اردوي بايندرخان مي شود. بايندرخان شتر نر و گاونري داشت كه هر سال در پاييز و در مقابل انظار بزرگان اغوز به جنگ وا مي داشت.در بهار آن سال گاو نر مهيب را از سراي با غل و زنجير بيرون آورده، رها كردند. پسران همه از ميدان گريختند، امّا تنها پسر درسه خان بدون هيچ ترسي بر جاي ماند و با گاو نر در آويخت و او را از پاي در آورد. بزرگان اغوز زبان به تحسين گشودند و « قور قوت» او را « بوغاچ » ( منتسب به بوغا يا گاو نر ) نام نهاد و پدرش درسه او را در مقام بيگي به تخت نشاند. بوغاچ چندان اعتنايي به چهل دلاور پدر نداشت و آنها نيز كينه و حسادت وي را به دل گرفتند و تصميم گرفتند كه پسر را پيش پدر بد نام كنند. درسه فريب چهل دلاور خود را مي خورد و با بر پايي يك مراسم شكار صوري، بوغاچ از همه جا بي خبر را به قصد كشت با تير مي زند،. امّا او زخمي مي شود و درسه به گمان مرگش باز مي گردد. خضر نبي به ياري پسر زخمي ديده مي شتابد و او را از مرگ حتمي مي رهاند. از آن سو مادر بوغاچ كه جواب قانع كننده اي از درسه خان نمي شنود، به جستجوي او مي پردازد و پنهان از چشم پدر تا هنگام بهبودي كامل از او پرستاري مي كند. چهل دلاور درسه واقيعت را در مي يابند و از بيم درسه، او را به بند كشيده و به سوي سرزمين كفار مي گريزند. مادر بوغاچ از او مي خواهد كه از كردة پدر چشم پوشيده و اورا از دست چهل نامرد خلاصي بخشد. پسر سخن مادر را مي پذيرد وسر در پي چهل نامرد مي گذارد،. آنان را تار و مار كرده و پدرش را آزاد مي كند. درسه از سلامتي پسر شادمان مي شود و دوباره او را به تخت بيگي مي نشاند و قورقوت آتا در جشن و سرور آنها شركت كرده و در حق آنها دعاي خير مي نمايد