داستان تاراج خانه سالور قازان - ده ده قورقود ناغیلی

دئییر گونلرین بیر گونونده بایندخانین کوره کنی قازان کی اوغوزون دا قوچویدو بیرمجلیسده سرمست اولار و ایسته ر شیکارا گئده و اوروز آدیندا اوغلونو دا 300 نفرنه بیرلیکدهاردویا نگهبان قویار . کافیرلرین جاسویو شوکلی ملکه خبر یئتیره ر . اودا بیر 7000 جنگی کیشی لرینه ن قازانین اردوسونا یوگوره ر جماعتین بیر چوخون اؤلدوروب بیر قده رینی ده اسیر توتار و سورا دا اوز قویار قازانین قویونلاینا ساری .
قاراچیق بیر زورلو گوجلو چوبانیدی کی ایکی قارداشینان بیر دشمنین قاباغیندا دایانار . امان ایکی قارداشیدا بو جنگده اؤله رلر .
گئجه چاغی قازان قورخولو بیر یوخو گؤره ر و تک باشینا اوردویا ساری گئده ر . اؤز ائلینی داغیلمیش گؤره ر . چوبانیندان حال قضیه نی سوروشار. کافیرلرین سراغیا گئده ر . اما چویانی آپارماق ایسته مه ز نییه کی اؤز اؤزونه فیکیرله شه ر کی اگر دوشمنی یئره وورسا چوبانین اونون یانیندا اولدوغو اونون شانین آزالدار . اونون اوچون چوبانی بیر آغاجا باغلار و یولا دوشه ر . اما چوبان آغاجی دا کوکوندن چیخاردیب قازانین دالیسی جا یولا دوشه ر . و دییه ر آغاجی دا اؤزومونه ن آپاریرام کی اربابیم پیروز اولاندان سورا بوندان اونا پیشمیش پیشیرم . قازان بو سؤزو ائشیدیب خوشونا گلر و چوبانی دا اؤزوینه ن آپارار .
بو یاندان شوکلی خان کی قازانین اهل عیالین اسیر توتموشدو ایسته ر کی قازانین خانیمی سی بورلا خاتون اونا شراب گه تیرسین . اسیرله رین ایچینده بورلا خاتونو آختارارلار . اما اونلارین ایچینده 40 آرواد اؤزلرینی بورلا خاتون معرفی ائله رلر . کافیرلر ایسته رلر قازانین اوغلو اوروزو دارا آسالار و اونون اتینی آروادلارا یئدیرده لر اوندا آنا بالاسینین اتین یئمیه جاق و اونلار بورلا خاتونو تانییا جاقلار . بورلاخاتون اوغلوینان دانیشار .اوغول آناسیندان ایسته ر او بیرسی آروادلار کیمی ائله سین کی آتاسینین شرفی هرنه ده ن قاباق دیر . کافرلر دار آغاجین حاضیرلارلار ایسته رلر کی اوغلانی دارا آسالار قازان نان چوبانی یئتیشه رلر قازان بوتون اموالیندان گئچه ر و کافیرلرین شاهیندا ایسته ر کی قوجا آناسین آزاد ائله سین . اما کافیرلر اونو مسخره ائلییب گوله لر .
بو یاندان آغوزلار یئتیشیب و دسته مازدان و دعا دان سورا کافیرلره یوگوروب بویوک جنگ باشلارلار . شوکلی شاه نان کافیرلرین بویوک باشی اولر . دشمن ارادان گئده ر .
سالور قازان گیل اؤز یوردلارینا قاییدیب و چوبانی می آخور ائله ر و ده ده قورقوت اونلارین جشن لرینده شرکت ائلییب دانیشیب خئیر دعا ائله ر

...
داستان تاراج خانه سالورقازان

روزي داماد بايندر خان ودلاور اغوز سالورقازان در مجلسي از سران اغوز سرمست گرديد و آهنگ شكار كرد و پسرش « او روز » را به همراه سيصد جوان به حفاظت و نگهبانه خانمانش گماشت.(زيرا در سرحد گرجستان اتراق كرده بودند و هر آن بيم حملة آنان مي رفت ). جاسوس كفار خبرچيني كرد و شوكلي ملك با هفت هزار مرد جنگي شب نه به اردوي قازان تاخت و پس از قتل و غارت، نفوس بسياري را به اسارت گرفت و سپس براي غارت ده هزار گوسفند قازان راهي شد. قاراجيق چوپان قوي پنجه، به همراهي دو برادرش در برابر لشكر تاراجگران جانانه مقاومت كرد و آنان را به عقب راند، ليكن دو برادر وي به شهادت رسيدند. شابنگاه ساليرقازان خوابي دهشتناك ديد و به تنهايي روانة اردوي خود شد. ايل خود را درهم و پريشان يافت و نالان از آب و گرگ و سگ چوپان ماوقع را جويا شد و سرانجام چوپان را پيدا كرد و پس از كسب خبر سر در پي كفار گذاشتند. ليكن قازان انديشيد كه كمك چوپان حتي در صورت پيروزي، ماية حقارت اوست و كار او را كمرنگ جلوه خواهد داد. پس چوپان را به درختي بست و تنها رفت. امّا چوپان وفادار درخت را از جاي كند و دنبال او به راه افتاد و گفت: « درخت را با خود مي برم تا پس از پيروزي بر كفار غذاي سرورم را با آن طبخ نمايم!» اين سخن او بر دل قازان نشست و او را به همراهي پذيرفته و وعدة منصب به او داد. از آن طرف شوكلي ملك سرمست و مغرور مي خواهد تا بورلاخاتون همسر اسير قازان براي او جام شراب بگرداند. بورلاخاتون را مي جويند، امّا چهل دختر اسير اغوز همگي خود را بورلا خاتون معرفي مي كنند. كفار تصميم مي گيرند كه پسر قازان، « او روز » را به دار كشيد و گوشت او را به دختران اسير بخورانند و مي گويند مادر او مطمئناً نخواهد خورد و شناخته خواهد شد. بورلا خاتون از پسرش چاره جويي مي كند، امّا پسر حفظ شرف پدر را ارجح مي شمارد و به مادرش سفارش مي كند كه همچون ديگر دختران عمل نمايد تا بازشناخته نشود. دار را آماده مي كنند، امّا در همين هنگام قازان و چوپان سرمي رسند. قازان از تمامي اموال خود صرف نظر مي كند و تنها آزادي مادر پيرش را از پادشاه كفار درخواست مي كند، امّا آنان او را مسخره مي كنند. در اين ميان، ناگاه اغوزان سرمي رسند و پس از طهارت و مناجات بر صف كفار يورش مي برند. جنگي بزرگ درمي گيرد و شوكلي ملك و سران كافران به هلاكت مي رسند. دو هزار كافر كشته شده و پانصد اغوز به شهادت مي رسند و سپاه دشمن درهم مي شكند. سالور قازان به سرزمين خود بازمي گردد؛ شكرانه مي دهد و قاراجيق چوپان را به منصب ميرآخوري مي گمارد. دده قورقوت در اين مراسم شادمانه شركت مي كند؛ سخن سرايي كرده و دعاي خير مي نمايد.